Hàng Việt không ngại luật bảo vệ rừng của EU

Nhằm thúc đẩy nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học, ngày 19.4, Nghị viện châu Âu (EP) đã thông qua luật cấm nhập khẩu các hàng hóa bị cho là liên quan hoạt động phá rừng. Những hàng hóa được đề cập trong luật mới này là: thịt gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, đậu nành, gỗ, giấy in, cao su, than củi từ các nước trên thế giới. Quy định áp dụng kể cả các sản phẩm có chứa, được nuôi bằng hoặc đã được tạo ra từ những sản phẩm nói trên, chẳng hạn như da, sô cô la, đồ nội thất.

Luật sẽ bắt đầu có hiệu lực từ đầu năm 2025, riêng các doanh nghiệp (DN) nhỏ và vừa sẽ được trì hoãn thêm 6 tháng sau thời hạn này. Theo đó, tất cả hàng hóa trên toàn cầu chỉ được phép bán vào thị trường EU nếu nhà cung cấp đưa ra tuyên bố và xác nhận sản phẩm không đến từ vùng đất bị phá rừng hoặc đã dẫn đến suy thoái rừng, kể cả rừng nguyên sinh không thể thay thế.

NGỌC THẮNG

Đối với VN, những hàng hóa chịu sự chi phối của luật mới là cà phê, ca cao, gỗ và cao su... Mới đây, tại hội thảo "Sản xuất và thương mại nông sản không gây mất rừng" do chương trình Phát triển của LHQ (UNDP) phối hợp Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT) tổ chức, ông Rui Ludovino, Tham tán của Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU), cho biết: EU sẽ ban hành một số hướng dẫn, nhưng các quốc gia cũng phải chuẩn bị để kiểm soát trong chuỗi cung ứng của mình. VN là quốc gia không có nguy cơ quá cao về mất rừng nhờ các chính sách bảo vệ rừng, nhưng VN cần tăng cường hơn nữa trong chuỗi cung ứng để sản phẩm nông sản tiến sâu hơn vào thị trường EU. Trong số các nông sản VN liên quan đến quy định mới thì ngành gỗ và cà phê sẽ bị tác động lớn nhất.

Với vai trò quản lý rừng, ông Trần Quang Bảo, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, nhận định: VN là một trong 141 quốc gia đã tham gia Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất. Các thông điệp mạnh mẽ đã được đưa ra nhằm hiện thực hóa các cam kết "ngăn chặn và đảo ngược" tình trạng mất rừng và suy thoái đất vào năm 2030. Theo đó, sản xuất và thương mại hàng hóa nông sảncũng cần được định hướng phát triển bền vững theo chuỗi giá trị. Không mở rộng diện tích, nhưng tăng chất lượng và giá trị sản phẩm, cũng như cải thiện 

Không làm khó hàng Việt

Theo đại diện Thương vụ VN tại Bỉ, quy định mới đặt ra các quy tắc thẩm định bắt buộc mạnh mẽ đối với các công ty muốn đưa các sản phẩm có liên quan vào thị trường EU. Các nhà khai thác và thương nhân sẽ phải chứng minh rằng các sản phẩm đều không liên quan đến phá rừng hoặc được sản xuất trên đất không bị phá rừng sau ngày 31.12.2020 và hợp pháp (tuân thủ tất cả các luật hiện hành có liên quan có hiệu lực tại quốc gia sản xuất). Đặc biệt, các công ty cũng sẽ được yêu cầu thu thập thông tin địa lý chính xác trên đất nông nghiệp, nơi các loại hàng hóa mà họ cung cấp đã được trồng, để có thể được kiểm tra xem có tuân thủ hay không. Các quốc gia thành viên cần đảm bảo rằng việc không tuân thủ các quy tắc sẽ dẫn đến các hình phạt có tính răn đe.

Trao đổi với Thanh Niên, đại diện các DN và hiệp hội ngành hàng cho biết về cơ bản luật chống phá rừng của EU không tác động nhiều đến hàng hóa trong nước và phù hợp với các chính sách bảo vệ rừng của VN trong nhiều năm qua. Vấn đề nếu có chính là sự khác biệt về mặt quy trình thủ tục mang tính kỹ thuật mà hai bên cần thống nhất.

Ông Ngô Sĩ Hoài, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản VN, cho biết: Năm 2022, xuất khẩu gỗ của VN vào EU đạt giá trị 645 triệu USD; đứng thứ 5 trong số các thị trường quan trọng nhất lần lượt là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Sản phẩm gỗ của VN vào thị trường EU chủ yếu là những mặt hàng có giá trị cao như đồ nội và ngoại thất; không phải các sản phẩm dăm gỗ và viên nén gỗ như một số thị trường khác.

"Dù kim ngạch không quá lớn nhưng nó có ý nghĩa quan trọng, vì hàng hóa vào được EU thì đi thị trường nào cũng dễ. Quan trọng hơn, quy định này còn thể hiện vai trò và trách nhiệm trong việc thực hiện các cam kết về phát triển xanh, bền vững trong thực thi bảo vệ rừng của VN", ông Hoài nói.

Ông Hoài cũng nhận định: Tác động của quy định bảo vệ rừng có thể ảnh hưởng đến nhiều đối tượng khác nhau trong ngành gỗ, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ, thậm chí là những hộ gia đình nhận giao đất để trồng rừng, những hộ kinh doanh đồ gỗ... VN với mục tiêu hướng đến trở thành trung tâm đồ gỗ của thế giới nên điều quan trọng là phải nỗ lực giải quyết các vấn đề mang tính kỹ thuật theo quy định như: chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc gỗ…

"Thông thường khi bắt tay thực hiện một quy định mới, bao giờ cũng có một số khó khăn về mặt kỹ thuật thực hiện, nhưng tôi tin nó không phải vấn đề lớn với DN VN, vì chúng ta đã có sự chuẩn bị sẵn sàng về mặt nhận thức nên sẽ thực hiện tốt. Bên cạnh đó, về mặt quản lý nhà nước, thời gian qua chúng ta cũng đã có nhiều nỗ lực trong việc chống phá rừng", ông Hoài nói.

Ông Hoài dẫn chứng thêm, trong số các nguồn cung gỗ và sản phẩm gỗ vào EU, chỉ có VN và Indonesia đã ký kết Hiệp định đối tác tự nguyện với EU để tăng cường thực thi luật lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản (Hiệp định này giữa VN và EU gọi là VPA/FLEGT). Đây là bằng chứng về việc chủ trương và thực hiện phát triển bền vững ngành gỗ. Trước đó, từ năm 2011, VN đã bắt đầu thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng với mức chi trả trên 3.000 tỉ đồng/năm để đầu tư lại cho người dân trồng và phát triển rừng. Bên cạnh đó là các quy định về đóng cửa rừng tự nhiên; giảm phát thải do mất rừng và suy thoái rừng... với sự phối hợp cũng như hỗ trợ của nhiều tổ chức trong nước và quốc tế.

Ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Vĩnh Hiệp, kiêm Phó chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao VN (VICOFA), đồng quan điểm rằng tác động của luật này với hoạt động xuất khẩu của VN vào EU là không lớn, bởi thời gian qua nhà nước đã thực hiện nghiêm các chính sách bảo vệ rừng. Bên cạnh đó, cộng đồng DN VN, đặc biệt là các nhà xuất khẩu đi các thị trường quan trọng, cũng có ý thức cao trong việc tuân thủ các mục tiêu phát triển xanh, bền vững.