Sự ra đời của Tháng Thanh niên
Ở nước ta, các hoạt động tình nguyện của tuổi trẻ được triển khai từ trước năm 2000, tập trung tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2000 được Thường vụ Bộ Chính trị chọn chủ đề là “Năm Thanh niên Việt Nam”, nêu bật tầm quan trọng của tinh thần tình nguyện, xông pha mang sức trẻ, hoài bão cách mạng hoàn thành bất cứ nhiệm vụ khó khăn nào mà Đảng, Nhà nước giao.
Đáp lại niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước, phong trào tình nguyện của tuổi trẻ Việt Nam sau đó phát triển ngày càng mạnh mẽ. Tuy nhiên, qua thực tiễn triển khai, Ban Bí thư Trung ương Đoàn nhận thấy sự cần thiết có một khoảng thời gian, không gian nhất định nhằm thu hút, tập hợp đông đảo bạn trẻ tham gia các công trình, phần việc, tạo điểm nhấn thúc đẩy, nâng cao tính hiệu quả của phong trào thanh niên tình nguyện, đồng thời lan tỏa rộng rãi hiệu ứng tới cộng đồng.
Theo đồng chí Hoàng Bình Quân, nguyên: Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương, Bí thư Thứ nhất Trung ương Đoàn, năm 2003, Trung ương Đoàn phát động chương trình Tháng Thanh niên đầu tiên với tinh thần “Thanh niên hành động vì cộng đồng, xã hội chăm lo, bồi dưỡng thanh niên”, thu hút đông đảo bạn trẻ và nhiều tầng lớp nhân dân hưởng ứng.
Thành công của chương trình đã trở thành tiền đề quan trọng để Trung ương Đoàn báo cáo, xin ý kiến và sau đó được Ban Bí thư Trung ương Đảng, Chính phủ đồng ý chọn tháng 3 hằng năm là Tháng Thanh niên kể từ năm 2004.
 |
|
Đoàn viên, thanh niên hỗ trợ, chăm lo những người yếu thế. |
Mỗi dịp Tháng Thanh niên, các cấp bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên cả nước lại ghi dấu ấn bằng hàng loạt công trình, phần việc thiết thực hướng đến cộng đồng, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, vừa rèn luyện, vừa trải nghiệm nhiều bài học bổ ích, trở thành những kỷ niệm rạng rỡ của tuổi trẻ qua các việc làm đẹp.
Tháng Thanh niên cũng là sự khởi đầu trong mùa xuân mới, tạo điểm nhấn cho tuổi trẻ cả nước hành động với thông điệp: hãy nâng niu, trân trọng quãng thời gian tuổi trẻ cùng những yêu thương, sẻ chia, trách nhiệm với cộng đồng và không ngừng nỗ lực vươn lên để hoàn thiện chính mình thông qua những việc làm đẹp.
Với mục đích, ý nghĩa và những thành quả thực tế đạt được trong suốt 20 năm qua, Tháng Thanh niên được xác định là trung tâm của các phong trào tuổi trẻ tình nguyện, thu hút hàng trăm triệu lượt thanh niên tham gia, trở thành mốc son chói lọi của tuổi trẻ Việt Nam thế hệ Hồ Chí Minh.
 |
|
Thanh niên tình nguyện xếp hàng hỗ trợ phân luồng giao thông. |
Tháng Thanh niên theo Luật Thanh niên năm 2020
Từ năm 2004 đến nay, Tháng Thanh niên luôn đóng vai trò đợt sinh hoạt chính trị rộng khắp trong tuổi trẻ cả nước mỗi dịp đầu xuân năm mới. Với sự tham gia tích cực, sôi nổi của hàng triệu thanh niên và sự hưởng ứng mạnh mẽ của người dân các địa phương, mỗi Tháng Thanh niên lại là một “trang vàng” trong lịch sử hình thành, phát triển của tổ chức Đoàn.
Cứ vào tháng 3 hằng năm, đoàn viên, thanh niên cả nước lại sôi nổi tham gia góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, thành thị; nâng cao nhiều mặt đời sống của các địa phương, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn, biên giới, hải đảo; góp phần bảo vệ vững chắc an ninh, chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia…
Tuy nhiên, ở thời điểm trước khi ban hành Luật Thanh niên năm 2020, Tháng Thanh niên chỉ được hiểu đơn giản là thời điểm tập trung nhiều hoạt động của tuổi trẻ hướng tới cộng đồng, an sinh xã hội, rèn luyện và trải nghiệm, chưa được quy định cụ thể trong hệ thống pháp luật.
Điều 9, Luật Thanh niên năm 2020 nêu rõ: “Tháng 3 hằng năm là Tháng Thanh niên. Tháng Thanh niên được tổ chức nhằm phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên để tham gia hoạt động vì lợi ích của cộng đồng, xã hội và vận động tổ chức, cá nhân đầu tư, phát triển thanh niên”.
 |
|
Cán bộ Đoàn, đoàn viên tình nguyện hỗ trợ người dân Thủ đô chuyển đổi số tại những khu chợ dân sinh. |
Cũng theo Điều trên, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có vai trò chủ trì, phối hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan tổ chức hoạt động Tháng Thanh niên. Chính phủ, chính quyền địa phương các cấp có trách nhiệm tạo điều kiện về cơ chế, chính sách, nguồn lực để hỗ trợ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cùng cấp tổ chức hoạt động Tháng Thanh niên. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tạo điều kiện, hỗ trợ cho thanh niên tham gia hoạt động Tháng Thanh niên.
